مقدمه
انواع کپسول های آتش نشانی که به آتش خاموش‌کن‌های آتش‌نشانی نیز مشهور هستند در این مقاله مورد بررسی قرار می‌گیرند، آنها از جمله اولین و سریع‌ترین تجهیزات جهت مقابله با آتش بشمار می‌روند. آتش سوزی در اشیاء مختلف رفتارهای متفاوتی از خود نشان می‌دهند. همانطور که در اولین مقاله از سری مقالات فروشگاه اینترنتی افرازه منتشر گردید، آتش‌سوزی‌ها در کلاس‌های مختلفی تقسیم‌بندی می‌گردند. از این رو جهت مقابله با هر یک از این کلاس‌های آتش، کپسولی مناسب تولید گشته تا با بیشترین اثرگذاری بر سرعت اطفاء حریق بیافزاید. در زیر جدولی از کلاس‌های مختلف آتش‌سوزی آمده و شرایط هر یک از انواع کپسول های آتش نشانی در آن کلاس بیان شده است.
کپسول آتش نشانی پودر و گاز
کپسول های آتش‌نشانی پودر و گاز، از جمله پرکاربردترین دسته این محصولات می‌باشد. همانطور که در جدول مشاهده می‌گردد، تقریبا این نوع از خاموش‌کننده برای تمامی کلاس‌های آتش کاربرد دارد. شاید بتوان نقطه ضعف این نوع را در اطفاء حریق مواد کاغذی، پارچه‌ای و چوبی دانست که اثرگذاری آن نسبت به کپسول‌های آب و گاز کمتر می‌باشد. نکته قابل توجه در مقایسه این نوع از کپسول‌ها با انواع دیگر مشکلات استفاده از آنها در فضای بسته است. با توجه به شیمیایی بودن مواد تشکیل دهنده پودر آتش‌نشانی و پخش شدن آن در فضای مورد استفاده و استشمام آن توسط افراد، در صورت امکان و داشتن جایگزین مناسب ترجیح داده می‌شود که از این نوع کپسول در فضاهای بسته استفاده نگردد.
از انواع پرکاربرد پودرهای آتش‌نشانی مورد استفاده در کپسول‌ها می‌توان به بی‌کربنات سدیم، بی‌کربنات پتاسیم، کلرید پتاسیم و فسفات آمونی اشاره نمود. قدرت خاموش کنندگی این مواد با یکدیگر متفاوت بوده و یکی از عوامل مقایسه کیفیت و قدرت کپسول‌های پودر و گاز جنس پودر مورد استفاده می‌باشد. در ایران بیشتر تولیدکنندگان کپسول‌ها از پودر بی‌کربنات سدیم استفاده می‌کنند.
اجزای اصلی تشکیل دهنده کپسول های پودر و گاز عبارتند از: سیلندر فولادی، شیر کپسول، مانومتر، ضامن، نازل یا شیلنگ خروجی، میلاب و کارتریج پر شده از گاز. برای استفاده از این کپسول‌ها پس از خارج نمودن ضامن، شیلنگ یا نازل را به سمت بن آتش هدف قرار داده و سپس شیر کپسول را فشار داده تا پودر موجود روی آتش را بطور کامل بپوشاند. کپسول حاوی گاز کربن‌دی‌اکسید با فشردن شیر کپسول سوراخ شده و با خارج شدن گاز با فشار زیاد، اغتشاش در پودر موجود ایجاد می‌شود و پودر از طریق میلاب با فشار مناسب خارج می‌گردد. عموما کپسول حاوی گاز کربن‌دی‌اکسید درون سیلندر قرار داده می‌شود، اما در مواردی که حجم پودر بالا بوده یا فشار بسیار بالای پودر خروجی مورد نیاز است، از بالنهای گازی متصل در کنار سیلندر استفاده می‌کنند که اصطلاحا به کپسول‌های پودری بالن‌بغل معروف هستند. درکپسول‌های پودری بالن‌داخل از مانومتر برای نشان دادن فشار داخل کپسول گاز استفاده می‌گردد.
کپسول‌های پودر و گاز در دو نوع دستی و چرخ‌دار در سایزهای استاندارد 1، 2، 3، 4، 6، 12، 25 و 50 کیلوگرمی تولید می‌گردند و برای مکان‌های خاص با سفارش قبلی سایزهای 75، 100 و 150 کیلوگرمی چرخ‌دار نیز موجود می‌باشد. سیلندرهای کپسول‌های پودر و گاز معمولا به رنگ قرمز تولید و شناخته می‌شوند.
کپسول آتش نشانی آب و گاز
کپسول‌های آتش‌نشانی آب و گاز از جمله کپسول‌های اطفاء حریق بوده که به صورت تخصصی در خاموش کردن آتش‌های مشتقات چوب، پارچه و کاغذ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع از کپسول‌ها برای کلاس‌های دیگر آتش مورد استفاده قرار نگرفته و حتی در آتش سوزی‌های مربوط به الکتریسیته خطر برق گرفتگی و مرگ را برای فرد استفاده‌کننده به همراه دارد. اجزای اصلی تشکیل دهنده آنها (مانند کپسول‌های پودر و گاز) عبارتند از: سیلندر، شیر کپسول، مانومتر، ضامن، نازل یا شیلنگ خروجی، میلاب و کارتریج پر شده از گاز کربن‌دی‌اکسید. یکی از تفاوت‌های مهم در اجزای کپسول‌های آب و گاز با کپسول‌های پودر و گاز نوع روکش‌دهی داخل محفظه یا سیلندر کپسول می‌باشد. بهترین حالت برای سیلندر این کپسول‌ها استفاده از استیل ضدزنگ بوده، ولی به طور کلی در صورت استفاده از فولاد می‌بایست دیواره داخلی سیلندر روکش اپوکسی گردد تا در هنگام مجاورت با آب سیلندر دچار زنگ‌زدگی و درنهایت خوردگی نگردد.
برای استفاده از این کپسول‌ها پس از خارج نمودن ضامن، شیلنگ یا نازل را به سمت بن آتش هدف قرار داده و سپس شیر کپسول را فشار داده تا آب موجود روی آتش را بطور کامل دربرگیرد. کپسول حاوی گاز کربن‌دی‌اکسید با فشردن شیر کپسول سوراخ شده و با خارج شدن گاز با فشار زیاد، آب از طریق میلاب با فشار مناسب خارج می‌گردد. عموما کپسول حاوی گاز کربن‌دی‌اکسید درون سیلندر قرار داده می‌شود، اما در مواردی که حجم آب بالا بوده یا فشار بسیار بالای آب خروجی مورد نیاز است، از بالنهای گازی متصل در کنار سیلندر استفاده می‌کنند.
کپسول‌های پودروگاز و آب‌و‌گاز از جمله کپسول‌هایی هستند که پس از استفاده از آنها نیاز به شارژ کپسول بوده و نمی‌توان از آن در صورت باقی ماندن ماده خاموش کننده در آن، استفاده نمود. دلیل این مشکل این است که کارتریج داخلی تخلیه شده و دیگر گازی برای تخلیه سیلندر وجود ندارد.
کپسول‌های آب و گاز در دو نوع دستی و چرخ‌دار در سایزهای استاندارد 1، 2، 3، 4، 6، 12، 25 و 50 کیلوگرمی تولید می‌گردند و برای مکان‌های خاص با سفارش قبلی سایزهای 75، 100 و 150 کیلوگرمی چرخ‌دار نیز موجود می‌باشد. سیلندرهای کپسول‌های آب و گاز معمولا به رنگ نقره‌ای در سیلندرهای استیل و آبی در سیلندرهای فولادی تولید و شناخته می‌شوند.
در ادامه در مقاله بعدی (انواع کپسول‌های آتش‌نشانی 2) به دسته‌های دیگر کپسول‌های آتش‌نشانی پرداخته می‌شود.
